Τεχνητή Νοημοσύνη vs Ανθρώπινες Σχέσεις: Τι ΔΕΝ μπορεί να σου δώσει το ChatGPT.
Στην εποχή της ψηφιακής πληροφορίας και της τεχνητής νοημοσύνης, είναι φυσικό –και εν μέρει αναμενόμενο– οι άνθρωποι να στρέφονται σε ψηφιακά εργαλεία για απαντήσεις, ανακούφιση, ακόμη και “καθοδήγηση” σε ψυχικά ή συναισθηματικά ζητήματα. Εφαρμογές όπως το ChatGPT, με τη δυνατότητα συνομιλίας και άμεσης ανταπόκρισης, γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλείς, ιδιαίτερα μεταξύ ατόμων που αναζητούν υποστήριξη σε περιόδους αβεβαιότητας, μοναξιάς ή συναισθηματικής φόρτισης.
Ως επαγγελματίας ψυχικής υγείας, κατανοώ βαθιά αυτή την ανάγκη. Ζούμε σε έναν κόσμο που ζητά ταχύτητα, προσβασιμότητα και λύσεις χωρίς εμπλοκή. Ωστόσο, είναι κρίσιμο να αναγνωρίσουμε τα όρια. Και ως επαγγελματίας, νιώθω υποχρεωμένη να το πω ξεκάθαρα:
Το ChatGPT δεν είναι –ούτε μπορεί να γίνει– ψυχολόγος ή θεραπευτής.
Τι είναι το ChatGPT;
Το ChatGPT είναι ένα εξελιγμένο σύστημα τεχνητής νοημοσύνης, σχεδιασμένο να απαντά σε ερωτήσεις βασισμένο σε στατιστικά μοτίβα, κείμενα και δεδομένα που έχει εκπαιδευτεί. Μπορεί να εξηγήσει ψυχολογικές έννοιες, να προτείνει τεχνικές χαλάρωσης ή να προσομοιώσει ένα διάλογο. Αυτό είναι χρήσιμο σε εκπαιδευτικά πλαίσια ή ως εργαλείο προσωπικής ανάπτυξης.
Όμως: η πληροφόρηση δεν είναι το ίδιο με τη θεραπεία. Και η συνομιλία δεν υποκαθιστά την ανθρώπινη παρουσία.
Τι δεν μπορεί –και δεν πρέπει– να προσφέρει η τεχνητή νοημοσύνη:
- Δεν έχει συνείδηση, συναίσθημα ή ενσυναίσθηση.
- Δεν γνωρίζει ποιος είσαι, την ιστορία σου ή τις ψυχικές σου ανάγκες.
- Δεν μπορεί να διαγνώσει, να κατανοήσει ψυχοδυναμικά μοτίβα ή να αντέξει τη σιωπή.
- Δεν δεσμεύεται από επαγγελματική δεοντολογία και απόρρητο.
- Δεν μπορεί να σταθεί σε καταστάσεις κρίσης, όπως αυτοκτονικός ιδεασμός, τραύμα, κακοποίηση.
- Δεν δημιουργεί θεραπευτική σχέση, το βασικότερο θεραπευτικό εργαλείο που έχουμε ως ψυχολόγοι.
Το ChatGPT βασίζεται σε λέξεις. Η ψυχοθεραπεία βασίζεται σε σχέση, παρουσία, χρόνο, φροντίδα, ενσυναίσθηση και επαγγελματική ευθύνη.
Η αξία του επαγγελματία ψυχικής υγείας
Η ψυχοθεραπεία δεν είναι μια απλή συζήτηση ή μια σειρά από «σωστές» απαντήσεις. Είναι μια σύνθετη, θεραπευτική διεργασία που:
.Στηρίζεται στην επιστημονική κατάρτιση και τη διαρκή εποπτεία
Εστιάζει στο πρόσωπο και όχι μόνο στο σύμπτωμα
Προσφέρει ασφαλές πλαίσιο, συναισθηματική σταθερότητα και εχεμύθεια
Δημιουργεί σχέση εμπιστοσύνης, όπου μπορεί να αναδυθεί το βίωμα, το τραύμα, η επιθυμία για αλλαγή
Ο ρόλος του ψυχολόγου δεν είναι να δώσει «συμβουλές», αλλά να βοηθήσει το άτομο να κατανοήσει τον εαυτό του, να σηκώσει τα δύσκολα με συνοδεία, να μετασχηματίσει τον ψυχικό πόνο σε προσωπική ανάπτυξη.
Τι μπορείς να κάνεις αν χρειάζεσαι βοήθεια:
- Αν αναζητάς πληροφορίες, απευθύνσου σε επιστημονικά τεκμηριωμένες πηγές
- Αν βιώνεις συναισθηματική πίεση, επικοινώνησε με αδειοδοτημένο ψυχολόγο
- Αν περνάς κρίση, ζήτα εξειδικευμένη στήριξη από γραμμές βοήθειας ή επαγγελματίες
- Αν νιώθεις μόνος/η ή χαμένος/η, μην απομονώνεσαι. Η επαφή θεραπεύει.
Ζητώντας βοήθεια, δεν δείχνεις αδυναμία. Δείχνεις δύναμη και φροντίδα προς τον εαυτό σου.
Με σεβασμό και επαγγελματική ευθύνη,
Κωτίδου Νεφέλη
Κλινική Ψυχολόγος, MSc
@kotidounepheli.psychologist