Ψυχή και Σώμα: Η αλληλεπίδραση ψυχικής και σωματικής υγείας
Η ψυχική και η σωματική μας υγεία δεν λειτουργούν ξεχωριστά· είναι αλληλένδετες. Συχνά, συναισθήματα που δεν εκφράζονται ή καταπιέζονται βρίσκουν τρόπο να εκδηλωθούν μέσω του σώματος. Όταν αγνοούμε τα συναισθήματα μας, το σώμα μπορεί να μας στείλει «σήματα» με τη μορφή σωματικών συμπτωμάτων, τα οποία συχνά απαιτούν προσοχή και κατάλληλη αντιμετώπιση (Katon, 2011).
Τι είναι τα ψυχοσωματικά συμπτώματα;
Ο όρος «ψυχοσωματικά» περιγράφει καταστάσεις όπου σωματικά συμπτώματα πηγάζουν από συναισθηματικές ή ψυχολογικές αιτίες. Η επιστήμη δείχνει ότι τα συναισθήματα επηρεάζουν άμεσα τη φυσιολογία μας, ρυθμίζοντας ορμόνες και νευροδιαβιβαστές, ενώ η κατάσταση του σώματος μπορεί να επιδράσει στη διάθεση και στην ψυχική ευημερία (Fava & Sonino, 2000).
Η αλληλεπίδραση αυτή υπογραμμίζει ότι η ψυχολογική και η σωματική υγεία είναι δύο όψεις της ίδιας διαδικασίας και δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ξεχωριστά.
Όταν τα συναισθήματα γίνονται… πόνος
Η ψυχολογική πίεση ή το χρόνιο άγχος μπορεί να εκδηλωθεί με συμπτώματα όπως:
- πονοκεφάλους και ημικρανίες,
- γαστρεντερικά προβλήματα,
- δερματικές διαταραχές,
- καρδιολογικές ενοχλήσεις, όπως ταχυκαρδία ή αυξημένη πίεση (Brosschot, Gerin, & Thayer, 2006).
Επιπλέον, ψυχολογικοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν την αναπαραγωγική και σεξουαλική υγεία (Chrousos, 2000). Το χρόνιο στρες και η ψυχική πίεση έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών ασθενειών, όπως καρδιοπάθειες και αυτοάνοσα νοσήματα, ενώ η γενετική προδιάθεση και ο τρόπος ζωής επηρεάζουν επίσης την εκδήλωση των παθήσεων.
Πώς μπορούμε να προστατευθούμε;
Η διαχείριση της ψυχικής υγείας είναι κρίσιμη για την πρόληψη ψυχοσωματικών προβλημάτων. Στρατηγικές που βοηθούν περιλαμβάνουν:
- Αναγνώριση και έκφραση συναισθημάτων: Η εξωτερίκευση των συναισθημάτων μειώνει την ψυχική πίεση (Gross, 2014).
- Σωματική άσκηση: Βοηθά στη ρύθμιση ορμονών, στη μείωση του άγχους και στην ενίσχυση της διάθεσης (Salmon, 2001).
- Κοινωνική υποστήριξη: Η επαφή με αγαπημένα πρόσωπα ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητα (Cohen & Wills, 1985).
- Τεχνικές χαλάρωσης και ενσυνειδητότητας (mindfulness): Μειώνουν τη νευρολογική διέγερση και προστατεύουν από τις σωματικές επιπτώσεις του στρες (Kabat-Zinn, 1990).
- Επαγγελματική υποστήριξη: Ψυχοθεραπεία ή συμβουλευτική μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση και διαχείριση των συναισθημάτων (Fava & Sonino, 2000).
Συμπέρασμα
Το σώμα συχνά αντικατοπτρίζει τα συναισθήματά μας. Η κατανόηση αυτής της σχέσης μάς επιτρέπει να προλάβουμε ή να περιορίσουμε τις αρνητικές συνέπειες των συναισθημάτων στη σωματική μας υγεία. Η φροντίδα της ψυχής, η κοινωνική στήριξη και η αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας αποτελούν βασικά εργαλεία για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση υγείας και ευημερίας.
✍️ Κωτίδου Νεφέλη
Ψυχολόγος MSc | Ενήλικες – Συναισθηματική Ρύθμιση – Αυτογνωσία
📚 Βιβλιογραφία
- Brosschot, J. F., Gerin, W., & Thayer, J. F. (2006). The perseverative cognition hypothesis: A review of worry, prolonged stress-related physiological activation, and health. Journal of Psychosomatic Research, 60(2), 113–124.
- Chrousos, G. P. (2000). The stress response and immune function: Clinical implications. Annals of the New York Academy of Sciences, 917, 38–67.
- Cohen, S., & Wills, T. A. (1985). Stress, social support, and the buffering hypothesis. Psychological Bulletin, 98(2), 310–357.
- Fava, G. A., & Sonino, N. (2000). Psychosomatic medicine: An overview. Psychotherapy and Psychosomatics, 69(2), 61–68.
- Gross, J. J. (2014). Emotion regulation: Conceptual and practical issues. Emotion Review, 6(3), 184–190.
- Kabat-Zinn, J. (1990). Full Catastrophe Living: Using the Wisdom of Your Body and Mind to Face Stress, Pain, and Illness. New York: Delacorte.
- Katon, W. (2011). Psychosomatic medicine: A clinician’s guide to somatic symptoms, medical comorbidity, and behavioral interventions. Psychosomatics, 52(2), 97–101.
- Salmon, P. (2001). Effects of physical exercise on anxiety, depression, and sensitivity to stress: A unifying theory. Clinical Psychology Review, 21(1), 33–61.